GELECEĞİN GÖRÜNÜMÜNDE: DEVLET, TEKNOLOJİ ve YENİ TOPLUMUN KIYISINDA

 21. yüzyılın ilk çeyreği, yalnızca teknolojik atılımların değil, aynı zamanda otoritenin, gücün ve meşruiyetin yeniden tanımlandığı bir geçiş evresine tanıklık ediyor. Bu değişimin en çarpıcı cephelerinden biri, devlet ile özel sektör arasındaki yeni ilişki biçimidir.

Eskiden yalnızca ulus-devletlerin tekelinde olan, insanlık için kutsal bir hayal alanı sayılan uzay, artık özel şirketlerin ellerinde yeniden şekilleniyor. NASA ya da Sovyet uzay ajansı gibi devlet kurumlarının yürüttüğü eski yarıştan, SpaceX gibi özel şirketlerin oyun kurucu olduğu bir döneme geçiyoruz.

Bu geçiş yalnızca bir teknolojik sıçrama değil. Aynı zamanda insanlığın iktidar tahayyülünü yeniden kurduğu bir durumu işaret ediyor. Devletin –ve onu temsil eden siyasi figürlerin– özel girişimler üzerindeki gölgesi, bu yeni çağın ne denli kırılgan ve belirsiz bir zeminde yükseldiğini gözler önüne seriyor. Zira mesele artık yalnızca ekonomik değil; yön verme kudretiyle ilgili. Yani bir varlık biçimiyle.

Eğer bir başkan, kişisel hırslarını ya da ideolojik gölgelerini yıldızlara uzanan bir projenin önüne koyabiliyorsa; orada yalnızca bir şirketin kaderi değil, geleceği tahayyül etme hakkı da sorgulanır hale gelir.

Trump’ın Musk’a karşı konumlandığı bu çizgi, yalnızca iki figür arasında değil; iki dünya arasında açılmış bir ayrışmanın ilk sarsıntısıdır. Bir tarafta geçmişe sadakatle, düzenin sürekliliğine yaslanan devlet aklı; öte tarafta ise geleceği inşa etmeye soyunan bireysel vizyon…

Burada sorulan soru artık sadece bir güç sorusu değildir. Çok daha derin bir yankı taşır:

"Kim, ne adına geleceği kurabilir?"

Kurumsal meşruiyet mi, yoksa düşlerin gücü mü?
Seçilmişlerin yetkisi mi, yoksa sezgiyle yol alan yaratıcıların cesareti mi?

Bu çatışma, yalnızca yönetimsel bir düzlemde kalmaz. Aynı zamanda bir toplum modelinin sorgulanmasına dönüşür. Elon Musk, teknolojik vizyonu, yapay zekâ yatırımları, Mars kolonileri hayali ve internet özgürlüğü çağrılarıyla teknokratik bir geleceği temsil ediyor. Bu gelecek, halkın oyu değil, "nitelikli" olma iddiasıyla meşruluk kazanmayı hedefliyor.

Diğer yanda, Trump ve onun temsil ettiği figürler, halk tabanına yaslanan popülist bir modelin savunucusu. Bu modelde bilgi değil temsil gücü; uzmanlık değil, hitabet belirleyici oluyor.

Ve şimdi, insanlık yeni bir yönelimde duruyor:

"Geleceği kim şekillendirecek?"
Seçilmiş siyasetçiler mi, yoksa teknoloji devleri mi?

Bu sorunun en görünür hale geldiği alanlardan biri de uzay politikası. Devlet sınırlarının ötesinde bir alandan söz ediyoruz. Uzayda kurulacak yeni yerleşimler, artık klasik siyasal sınırlarla değil; teknolojik kudret ve ekonomik güçle şekillenecek.

Ve işte burada, şu soru kaçınılmaz hale gelir: Bu yeni yerleşimler kime ait olacak?

Bu, yalnızca mülkiyetle ilgili bir soru değildir. Bu, gerçeğin ve gerçekliğin üretimiyle, aidiyetle, insanın evrendeki yeriyle ilgili varoluşsal bir sorgudur. Gezegen ötesi koloniler kurulduğunda, ulus-devletlerin sınır çizme, yasa koyma, egemenlik kurma gücü yetersiz kalabilir.

Geleneksel devlet figürleri –örneğin Trump gibi sembolik liderler– bu gelişmeleri bir tehdit olarak algılar. Ve bu tehdit, yalnızca politik değil; onların temsil ettiği sistemin ve düzenin anlam haritasını da aşar.

Ancak burada söz konusu olan, başıboş bir özgürlük değildir. Aksine, sınırsızlığın içinde doğan yeni bir sorumluluk krizidir. Bu yeni toplum biçimlerinde:

·         İnsan hakları nasıl tanımlanacak?

·         Hukuk kime bağlı olacak?

·         Yönetişim, yani birlikte yaşamanın ahlaki çerçevesi nasıl şekillenecek?

Henüz ne yeryüzünde ne de hayal edilen başka dünyalarda yanıt bulmuş değil. 

Belki de bu yüzden yaşananlar yalnızca bir yönetim krizi değil; insanın anlam arayışında bir kırılmadır.

Kültürlerin, değerlerin ve varoluş biçimlerinin çarpıştığı bir eşikteyiz.

Elon Musk, elinde kıvılcımlarla geleceğe uzanıyor; bir çağdaş Prometheus gibi, yasaklanmış bilgiye ve yeni bir insanlık tahayyülüne yöneliyor.

Trump ise geçmişin kalıplarına yaslanan bir figür; düzenin ve sınırın muhafızı.

Ama mesele iki figürün çatışmasından ibaret değil.

Bu, insanlığın önünde beliren iki zaman akışının çarpışmasıdır: Biri bilinmeze açılan yaratıcı sezgi, diğeri tanıdık olana duyulan güven.

Toplum, bu ikilik arasında bir yön arıyor.

Ya yıldızlara uzanan sorumluluğu üstleneceğiz, ya da geçmişin konforunda kalacağız.

Asıl soru ise basit ama derin: Biz hangi insana dönüşmek istiyoruz?                                    Ya yıldızlara doğru bilinmezle dolu bir yolculuk, ya da tanıdık dünyada kalmak pahasına özgürlüğün sınırlandırılması.             

Ve şu soru, önsel görünümünü derinleştiriyor:  

“Biz, nerede var olacağız?”

İleriye mi, geriye mi?
Merkeze mi, sınır ötesine mi?
Düşlere mi, nostaljiye mi?

Bu nedenle yaşananlar, yalnızca politik bir çatışma değil; insanın yeni bir çağda, daha yaşanabilir bir dünya kurmak adına verilen mücadeledir. 

İçinde bulunduğumuz bu kriz, bazıları için korkutucu bir distopya, bazıları için ise umut verici bir ütopya olabilir.
Ama ne olursa olsun, bu kriz yeni paradigmaların doğum sancısıdır.

Ve artık tartışmamız gereken meseleler şunlardır:

·         Kurumların özerkliği ne kadar güvence altında?

·         Devlet ile özel sektör arasında sağlıklı bir denge kurulabilir mi?

·         Geleceğin dünyası teknoloji mi, temsil mi ekseninde kurulacak?

·         Yeni topluluklar, sınır ötesi aidiyet biçimleriyle nasıl var olacak?

Bu sorular, yeni çağın yapıtaşlarıdır.
Bu çağda yalnızca teknoloji değil, insan anlayışı, ahlaki değerlerin yönü ve düş gücü de yeniden canlanmalıdır.

Can Ezgin  

Telif  Hakkı Saklıdır